| + TAK: Szanując drugiego człowieka, uznajemy, że na przykład ma prawo mieć taki porządek w swoim pokoju jaki mu się podoba.
- NIE: Z góry zakładamy, że tylko ja wiem, jak ma wyglądać w pokoju córki i syna i zmuszę ich wszystkimi metodami do tego, żeby podporządkowali się mojej wizji.
1. krok: OPIS SYTUACJI: zaczynamy każdą rozmowę od opisania sytuacji – bez oceniania, bez stawiania diagnoz, bez epitetów, z dobrym nastawieniem do rozmówcy, z otwartością na jego potrzeby i prośby.
# Odpowiadamy po prostu na pytanie: „co obserwujemy”.
(w książce Marshalla jest przykład ze sprzątaniem – ciągnę go do końca )
+ TAK; „Są brudne naczynia w zlewie. ”
- NIE: „ Jesteś leniwa / jesteś brudasem / Jesteś niewdzięczny / Ja sama muszę harować / Nikt mi nie pomaga” – to są oceny i diagnozy – jeżeli tak zaczniemy rozmowę – druga osoba poczuje się oceniana i atakowana – przejdzie do kontrataku, zamknie się na nasz komunikat i nie osiągniemy porozumienia.
= przykład: – zamiast – jesteś leniwa – ( ocena ) mówimy: jest 5 pm. twój pokój jest w takim samym stanie jak był kiedy wychodziłam do pracy.
2. krok : UCZUCIA: Mówimy, o tym co czujemy w opisanej sytuacji.
# Odpowiadamy na pytanie: „… kiedy robisz to co robisz czuję…”
+ TAK: „ Kiedy w naszym domu jest bałagan, czuję się źle / zirytowana / rozdrażniona / smutna”.
- NIE: „ Jesteś bałaganiarzem / czuję się niezrozumiana / wykorzystywana / manipulowana / czuję, że nie powinnaś mnie zostawiać z całą pracą domową” – to są analizy lub oceny, które w naszym rozmówcy wzbudzają tylko agresję i niechęć.
- NIE : „Kiedy nie sprzątasz swojego pokoju ranisz mnie” – to manipulacja, wykorzystująca poczucie winy.
+ TAK: „ Kiedy nie sprzątasz swojego pokoju, jest brudno i czuję zażenowanie.”
= nie jesteśmy przyzwyczajeni do nazywania uczuć i do mówienia o uczuciach, więc poniżej przykładowa lista uczuć, która pomoże nam nazwać co czujemy:
* uczucia: kiedy nasze potrzeby są zaspokojone: zdumienie, radość, bezpieczeństwo, poruszenie, ufność, optymizm, entuzjazm, duma, przypływ energii, ulga, spełnienie, ożywienie, zadowolenie, zdziwienie, nadzieja, wdzięczność, natchnienie, wzruszenie, zaintrygowanie, zaufanie.
* uczucia , kiedy nasze potrzeby nie są zaspokojone: złość, rozpacz, rozdrażnienie, niecierpliwość, zmartwienie, irytacja, dezorientacja, samotność, rozczarowanie, zdenerwowanie, zniechęcenie, przytłoczenie, zaniepokojenie, zakłopotanie, zażenowanie, niechęć, frustracja, smutek, bezradność, skrępowanie.
*uznajmy, że każdy jest odpowiedzialny za własne uczucia.
*przyczyną naszych uczuć nie jest zachowanie innych ludzi tyko nasze potrzeby – niezaspokojone potrzeby.
3. krok: POTRZEBY: jaką mam potrzebę? Rozpoznaj jakie potrzeby tworzą twoje uczucia.
# Odpowiadamy na pytanie: „czuję się tak jak się czuję ponieważ potrzebuję …”
- NIE: „ Jestem wykorzystywana przez wszystkich”
+ TAK : „Mam potrzebę ładu i porządku i mam potrzebę, żebyś mnie wspierał w pracach domowych”.
wszystko co robimy, robimy z jakichś powodów. Jakie to są powody?
jakie nasze potrzeby nie zostały zaspokojone, że zaczynamy rozmowę?
4. Krok: PROŚBA : konkretna; sprecyzowana: przedstawiona przy użyciu języka pozytywnego działania; z wiarą w dobre intencje rozmówcy:
*prośba to nie żądanie
# Odpowiadamy na pytanie: „co może zrobić druga osoba, abyśmy poczuli się lepiej?”
Mówimy: …” chciałabym, żebyś ty…”
- NIE: „Posprzątaj ten pokój, bo pożałujesz”,
+ TAK: „Proszę, zaściel łózko i wrzuć rzeczy do pralki”.
*zawsze mamy wybór i dajemy wybór drugiej osobie.
5. Empatia: jak słyszeć uczucia i potrzeby innych niezależnie od tego jak je komunikują. Spróbuj zrozumieć, co stoi za komunikatem drugiej osoby i upewnij się, czy się nie mylisz:
# Opisujemy: ”Czy mówisz o tym: / że czujesz …. / że twoja potrzeba …”
* przeprosiny należą do języka przemocy. Zakładają błąd: to twoja wina, musisz więc żałować, że jesteś straszną osobą , z powodu tego co zrobiłeś” – kiedy zgadzasz się, że jesteś straszną osobą i kiedy wystarczająco żałujesz, możesz otrzymać przebaczenie. „przepraszam” to część tej gry.
* nie umiemy mówić o naszych uczuciach i wyrażać naszych potrzeb. Inni też tego nie umieją. Możemy starać się to zmienić i pomóc innym.
* często, kiedy ktoś robi coś, co nam się nie podoba, myślimy o nim „wróg”. Ten obraz wroga, który w sobie pogłębiamy za każdym razem, kiedy myślimy o tej osobie, blokuje naszą umiejętność zobaczenie w niej człowieka, który ma uczucia i potrzeby. Być może ta osoba, z powodu nie zaspokojenia którejś z jego potrzeb, robi to co nam się nie podoba. Jeżeli spojrzymy na tego człowieka bez uprzedzeń, możemy dostrzec jego potrzeby, a kiedy o tym z nim porozmawiamy, jak je można inaczej zaspokoić, damy mu szansę na zmianę. Oceniając go i każąc nie dotrzemy do przyczyny jego zachowania i problem będzie się pogłębiał.
* … nawet kiedy mylimy się, ale szczerze staramy się zrozumieć uczucia i potrzeby drugiego człowieka, pokazujemy mu, że troszczymy się o jego uczucia i potrzeby i zaczyna się porozumienie”
*Człowiek nie utkał sieci życia, człowiek jest w niej jedynie nitką. Cokolwiek robi tej sieci, robi to sobie. Wszystkie rzeczy się łączą” Chief Seattle
* pokój wymaga czegoś bardziej skomplikowanego niż zemsta czy nadstawianie drugiego policzka – wymaga empatycznego kontaktu z lękami i niezaspokojonymi potrzebami (które dostarczają impetu do atakowania ludzi)”
* kiedy ludzie mają kontakt ze swoimi potrzebami, nie odczuwają złości, która sprawia, że chcą ukarać innych. Dokonajmy oceny naszych potrzeb: czy są one zaspokojone czy nie? Bez „udawania się do głowy” i robienia wrogów i złoczyńców z ludzi, którzy naszych potrzeb nie zaspokajają.
*” kiedy ludzie nawiązują kontakt z potrzebami, które kryją się za złością, frustracją i przemocą, zaczynają żyć w innym świecie… opisanym przez Rumiego , trzynastowiecznego sufickiego mistyka i poetę: poza kategoriami czynów dobrych i złych jest pole: tam się spotkamy.”
* potrzebujemy uwolnić się od wizerunku wroga”
*” nawiąż empatyczny kontakt z cierpieniem drugiej osoby”
*”kiedy ludzie czują się zrozumiani łatwiej im jest otworzyć się na inne możliwości”
*postęp jest niemożliwy bez zmian, a ci, którzy nie potrafią zmienić swojego sposobu myślenia, nie potrafią zmienić niczego” George Bernard Shaw |
